| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 104 |
| Eser Adı | Müzekki’n-nüfûs |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Müzekki’n-nüfûs el-insâniyye |
| Müellif Tam Künyesi | Eşrefzâde Abdullah Rûmî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Eşrefoğlu Rûmî |
| Yüzyıl (Hicri) | 9. |
| Yüzyıl (Miladi) | 15. |
| Vefat Tarihi Hicri | 874 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1470 |
| Dil | Türkçe |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Ayasofya |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 02070-001 |
| Varak Numarası | 1b-432b vr. |
| Hattat-Müstensih | Mustafa b. Muhammed |
| Yazma Kayıt Yeri | İstanbul |
| Yazma İstinsah Tarih | 974H |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | İstanbul: Şirket-i Sahafiye Matbaası, 1321. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | haz. Abdullah Uçman, İstanbul: İnsan Yayınları, 1996. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Tam adı Müzekki’n-nüfûsi'l-insâniyye olarak anılan bu eserin girişinde müellif: " … ve bu kitap kim bi-avnillah cem’ oldu. İnsanı terbiyyet edip emmârelikten mutmainneliğe döndürmekte ve "irci‘î" hitabına kabiliyet kesbetmekte iki bab kılındı ve bu kitaba "Müzekki’n-nüfûs" diye ad verildi. Yani nefislere "irci‘î" denildi, zira her kişi kim bu kitabı mütalâa etse veyahut okuyup dinlese ve içinde olan nasihatleri kabul edip onunla amel eylese şeksiz onun nefsi emmârelikten halâs olup mutmainne nefisle karar ede ve "irci’î" hitabı gele…" şeklindeki ifadelerinde kitabının ismini ve neden iki bab üzerine kaleme aldığını, kitabı okuyanın göreceği faydaları zikretmektedir. İki babdan müteşekkil ve "tasavvufî" mahiyette olan eserde ağırlıklı olarak insan nefsi ve kötülükleri ve nefsin kötülüklerinden nasıl kurtulabilineceği, nefsin "tezkiye"sinde nelerin gerekli olduğu, nefis ve ahlâk ilişkisi işlenmiştir. Ele alınan konular hikâyelerle daha zenginleştirilmiş, geçmiş ümmet ve peygamberlerden ilgili konuya dair hikâyelere yer verilmiş, yer yer de konuyla alâkalı şiirler zikredilmiştir. Eser "tasavvufî ahlâk" eserleri içerisinde yer alacak mahiyettedir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Kitabın telif ve isminin veriliş sebebi (ile) kitabın yazılış tarihi. 1. Bab. Dünyayı tanıma ve onu terketme: dünya sevgisi. 1. Fasl: Cimrilik ve cömertlik. 2. Fasl: Tevekkül: Hz. İbrâhim’in tevekkülü, tevekkülün öğrenilmesi. 3. Fasl: Sabır: sabırın mertebeleri, (sabra dair geçmiş peygamber ve ümmetlerden hikâyeler). 4. Fasl: Gazaba karşı sabır. 2. Bab. Gönüllerin terbiyesi, nefs-i emmâre’ye muhalefet, nefs-i emmâre’nin sıfatları. 1. Fasl: Açlık. 2. Fasl: Az konuşma ve faydası-çok konuşmanın zararları. 3. Fasl: Uykusuzluk/az uyuma, uykunun çeşitleri. 4. Fasl: Uzlet, halvet, uzletin çeşitleri, uzletin faydaları. 5. Fasl: Allah’ı zikir. 6. Fasl: Mürşid-i kâmil, önemi ve gerekliliği. 7. Fasl: Tevbe, vâridât, telkin, çile ve halvet. 8. Fasl: Teslim, güzel ahlâk, şeyhlik âdâbı, diğer edep çeşitleri. 9. Fasl: Zikir ve telkin, kalbin mertebeleri, halvet, mürşid-i kâmile erişememe. 10. Fasl: Nasihat. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Tasavvufî Ahlâk |
