| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 123 |
| Eser Adı | Ahlâk-ı muhsinî |
| Müellif Tam Künyesi | Mevlânâ Kemâleddin Hüseyin b. Ali el-Beyhakı-yi Sebzevârî Hüseyin Vâiz-i Kâşifî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Hüseyin Vâiz-i Kâşifi; Kemaleddin Kâşifî |
| Yüzyıl (Hicri) | 9. |
| Yüzyıl (Miladi) | 15. |
| Vefat Tarihi Hicri | 910 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1506 |
| Dil | Farsça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Hafid Efendi |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00273 |
| Varak Numarası | 1b-256a vr. |
| Yazma İstinsah Tarih | 0906H |
| Yazı Türü | Talik |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | Bombay: [y.y.], 1321. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | Agehi Muhammed Rıza, [y.y.]: [y.y.], 1874. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser 900'de(1495) Hüseyin Baykara’nın oğlu Ebü’l-Muhsin Mirzâ’ya ithâfen kaleme alınmıştır. Eserle ilgili çalışmasında Mehmet Avçin şu açıklamalarda bulunur: "Ahlâk-ı Muhsinî'de çeşitli hikâyeler, peygamber kıssaları, tarihî şahsiyetlerin hayatlarından kesitler ve bu kişilerin davranışlarından örneklerle verilen mesaj gerçek hayatla bağdaştırılmaya çalışılmıştır. Metinde zaman zaman peygamber kıssalarından ve dört halifenin hayatlarından örnekler verilmiş; Me'mûn, Nûşirevân, Gazneli Mahmûd gibi hükümdarların menkıbeleri de anlatılmıştır. Bu anlatış tarzı esere bir canlılık katmış, soyut fikirlerin okuyucu tarafından daha kolay kavranmasını sağlamış, başka bir deyişle ifade edilen konunun somutlaştırılmasına yardımcı olmuştur. Ayrıca anlatılan konu ile ilgili olarak Kur'ân âyetlerine ve Hz. Muhammed'in hadislerine de daima yer verilerek savunulan ahlâkî değerler, aklî argümanlara ek olarak dinî delillerle de kuvvetlendirilmiştir. Eserde dikkati çeken bir diğer özellik ise, kullanılan deyimler ve atasözleridir. Eserin bir nasihatnâme olması itibariyle de bu tür ifadelere sıkça yer verilmiştir. Ahlâk-ı Muhsinî mensur bir eser olmasına rağmen içerisinde neredeyse bir divançe oluşturacak kadar manzûme de mevcuttur. Bu manzûmelerin büyük çoğunluğu Kâşifî’ye aitken, yer yer Mevlânâ, Sa‘dî ve Firdevsî'den de alıntılar yapılmıştır". |
| Eserin Konu Başlıkları | 1-5. Bab: İbâdet, ihlâs, dua, şükür, sabır. 6-10. Bab: Rızâ, tevekkül, haya, iffet, edeb. 11-15. Bab: Ulüvv-i himmet, azm, cidd ü cehd, sebât, adâlet. 16-20. Bab: Afv, hilim, hulk u rıfk, şefkat, hayrât. 21-25. Bab: Sehâvet ü ihsân, tevâzu, emânet, ahde vefâ, sadâkat. 26-30. Bab: İncâh-ı hâcât, teennî ve teemmül, meşveret, hazm, şecâat. 31-35. Bab: Gayret, siyâset, teyakkûz, firâset, kitmân-ı esrâr 36-40. Bab: İgtinâm-ı fırsat, riâyet-i hukuk, sohbet-i ahyâr, def‘-i eşrâr, tertîb-i hâdem ü haşem. |
| Eserin Telif Tarihi | 0900H |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Eserin içerik ve tanıtım bilgileri Mehmet Avçin’in Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume VII/2 [2012], p.145-160, dergisinde yayımlanan “Bir Siyasetnâme Olarak Ahlâk-ı Muhsinî” adlı makalesinden alınmıştır. Eserin diğer nüshası hakkında: Katalog tarama bölümlerinde Süleymaniye Ktp., Ayasofya nr. 02829’deki nüshanın ferâğ kaydında yer alan bilgilere göre ilgili nüshanın hicri 735 yılında istinsah edildiği bilgisi geçilmiştir. Ancak bu tarih müellifin eseri telif ve vefat tarihleri ile dönemlerin mutabakatı açısından tutarsız bir tarihtir. Nüshanın ferâğ kaydı dikkatlice okunduğunda nüshanın hicrî 935 yılında istinsah edildiği daha net anlaşılacaktır. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Felsefî,Memzûc |
