| Eserin Konu Başlıkları | Eser, onar fasıldan oluşan üç meseleyi kapsar. Bu üç mesele ve fasıllar şu şekildedir: I. Mesele: Yaratıcı Allah Teâlâ’nın İspatı: 1-3. Fasıl: Bir açıdan kolay bir açıdan zor bir matlûp olması, kadim hukemanın âlemi yoktan yaratanın ispatında ve O’nun tek ve ezelî olduğunda müttefik olmaları, haraketten istidlâlle açıklanması –ki hareket yaratıcıya delâleti en açık ve kesin (evla) olanıdır-. 4-6. Fasıl: Muharrik-i Evvel, müteharrik değildir, tek olması, Allah Teâlâ’nın cisim olmamasının zikri (ennehu Teâlâ zikruhû leyse bi-cismin). 7-10. Fasıl: ezelî olması, icab yoluyla değil selb yoluyla bilinmesi, herşeyin varlığının Allah’tan olması, yokluğa ait şeylerin de yaratıcısı olması (şeylerin şey değilken ilkelerinin de yaratıcısıdır). II. Mesele: Nefis ve Halleri Hakkında: 1-3. Fasıl: Nefsin ispatı ve ne cisim ne araz olmaması, nefis varlığın gaib olanını da hâzır olanını da makul olanını da mahsus olanını da idrak eder, onun bu idraki ve farklı bölümlerle (enha) mi kısımlarla (ecza) mı yoksa idrak edilenler kadar idrak edeninin mi olduğu. 4-6. Fasıl: Nefsin aklettiği cihetle hissettiği cihetin farkı ve ortak olduğu ve ayrıldığı noktalar, nefsin cevheri ve canlı-ölüme ve geçiciliğe konu olmayan (la yakbelü)-olması, hayat onun aynından dolayı değildir bilakis onda bulunan hayatın verilmiş olmasından dolayıdır, nefsin baki olduğu ve ölmeyeceği, batıl olmayacağını ispat eden hukema mezheplerinin anlatılmasıdır. 7-10. Fasıl: Nefsin mahiyeti, hayatı ve onu bu hayatta daima baki olana kadar muhafaza eden, nefis için kemâlin bir hali olan saâdet ve diğeri de noksandan olan şekavet, saâdet halinin tahsili ve ona götüre yolda hazzın zikri, bedenden ayrıldıktan sonraki halinin keyfiyyeti ve insanın ölümünden sonra ne olacağıdır. III. Mesele: Nübüvvât Hakkında: 1-3. Fasıl: Âlemdeki mevcutların mertebeleri ve birbirleriyle münasebetleri, insanın küçük âlem olması ve kuvvelerinin bu ilişkiyle münasebeti, beş duyu organının kuvvet-i müşterikeye ve oradan daha üsttekilere yükselmesinin keyfiyeti. 4-6. Fasıl: Vahyin keyfiyeti, akıl kendisine tab‘en iaat edilen bir meliktir, sadık rüya ve onun nübüvvetin bir cüzü olması. 7-10. Fasıl: Nübüvvetle kehanet arasındaki fark, mürsel olan ve olmayan nebi arasındaki fark, vahyin sınıfları, nebi ile mütenebbinin farkı. |
