Telif

er-Risâle

Yazar : Kuşeyrî Abdülkerîm el-Kuşeyrî

Detaylar

Katalog Türü Ahlak
Eser Numarası 145
Eser Adı er-Risâle
Müellif Tam Künyesi Abdülkerîm b. Hevâzin el-Kuşeyrî
Müellif Bilinen Kısa Adı Kuşeyrî; Abdülkerîm el-Kuşeyrî
Yüzyıl (Hicri) 5.
Yüzyıl (Miladi) 11.
Vefat Tarihi Hicri 465
Vefat Tarihi Miladi 1072
Dil Arapça
Kütüphane Adı Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi
Koleksiyon Adı Ayasofya
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası 01817
Varak Numarası 165 vr.
Hattat-Müstensih Mahmud b. Hakim
Yazma İstinsah Tarih 0656H
Yazı Türü Nesih
Eserin Türü Telif
Eserin Baskısı thk. Mahmûd b. Şerif, Abdülhalim Mahmud, Kahire, Dârü'l-Kütübi'l-Hadise, 1972.
Eserin Çevirisi: Türkçe Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yayınları, 1981.
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri Kuşeyri’nin 437'de (1045) yazdığı eserinin girişinde, Allah’ın peygamberlerden sonra ümmetin en faziletli ve üstün kimseler olarak seçtiği ve sırlarını kalplerinin madeni kıldığı ve O’nun nurlarını taşıyan, halkın rahmet ve bereket sebebi kimseler olan sûfîlerin vasıflarını anlatmış. Ardından bu sûfîlerin çoğunun yok olduğunu ve bu yolun silinmeye yüz tutttuğunu, hidâyet yolunda kendilerine uyulan zatların gittiğini ve onların yollarına, güzel hallerine uyan gençlerin azaldığını söylemiştir. Halkın bu yoldan saptığını ve güzellikleri terkettiğini üstelik bir de hakikat ve mânevî hallere dair sözler konuşmaya başladıklarını, bunlara dair boş iddialarda bulunmalarını zamanın felaketi olarak açıklar. Bu yoldakilerin kötü anılması ya da sûfîlere karşı olanların, tenkitleri için açık kapı bulmaları endişesiyle Allah’ın bu kimselere lutuf ve ihsanda bulunmasını beklediğini ancak bu kötü halin daha da ileri gittiğine şahit olduğunu söyler. Temiz kalplilerin bu yolun, haktan sapan kimselerin iddia ettiği bozuk şeyler üzerine kurulu olduğunu ve öncekilerin de aynı yoldan gitmiş olduğunu düşünmelerinden korktuğu için bu risâleyi yazmıştır. Bu yüzden bazı tasavvuf büyüklerinin hayatını, edebî ni, ahlâkını, muamelelerini, itikatlarını yazmıştır. Ayrıca sûfîlerin işaret ettikleri ilahî vecd ve ilhamları, mânevî yolda ilk hallerinden son hallerine kadar nasıl ilerlediklerini anlatmıştır. Bu kitabı, bu yola girmek isteyenlere kuvvet olması için, bu yolun hak olduğuna okuyanların da şehadet etmesi ve ortalıktaki boş davalara tepki gösterdiği için yazmıştır.
Eserin Konu Başlıkları Eser, Sûfilerin itikadı ve tevhîd anlayışı konusuyla başlamaktadır. İkinci olarak Sûfilerin hayatları, edepleri, ahlâkları, muameleleri, itikadları yer almaktadır: Ebû İshak İbrâhim b. Ethem, Ebü’l-Feyz Zünnûn-i Mısrî, Ebû Ali Fudayl b. İyaz, Ebû Mahfûz Ma‘rûf b. Feyrûz el-Kerhî, Ebü’l-Hasan Sırrî b. Mugallis, Ebû Nasr Bişr b. Hâris el-Hâfi, Ebû Abdullah el-Hârîs el-Muhâsibî, Ebû Süleyman Dâvûd b. Nusayr, Ebû Ali Şakīk-i Belhî, Ebû Yezîd el-Bistamî, Ebû Muhammed Sehl b. Abdullah et-Tüsterî, Ebû Süleyman Abdullah ed-Dârânî, Ebû Abdurrahman Hâtim-i Esam, Ebû Zekeriya Yahyâ b. Muaz er-Râzî, Ebû Hâmid Ahmed b. Hıdrevî, Ebû Hüseyin Ahmed Ebü’l-Havvârî, Ebû Hafs Ömer b. Müslim el-Haddâd, Ebû Turah en-Nahşûbî, Ebû Muhammed Abdullah b. Hubeyk, Ebû Ali Ahmed b. Asım el-Antakî, Ebû Sırrî Mansûr b. Ammâr, Ebû Sâlih Hamdun b. Ahmed el-Kassâr, Ebû Kāsım Cüneyd b. Muhammed, Ebû Osman Saîd b. İsmâil el-Hîrî, Ebû Hüseyin Ahmed en-Nûrî, Ebû Abdullah M. B. Yahyâ el-Cellâ, Ebû Muhammed Rüveym, Ebû Muhammed b. Belhî, Ebû Bekir Ahmed b. Zekkāk, Ebû Abdullah Amr b. Osman el-Mekkî, Sümnûn b. Hamza, Ebû Fevâris Şah b. Şücâ, Ebû Ubeyd el-Büsrî, Yûsuf b. Hüseyin, Ebû Abdullah M. Ali et-Tirmizî, Ebû Bekir M. b. Ömer el-Verrâk, Ebû Saîd Ahmed b. Îsâ el-Harrâz, Ebû Abdullah M. b. İsmâil el-Mağribî, Ebû Abbas Ahmed b. Muhammed b. Mesrûk, Ebû Hasan Ali b. Sehl, Ebû Muhammed Ahmed b. Muhammed el-Cerîrî, Ebû Abbas Ahmed el-Âdemî, Ebû İshak İbrâhim b. Ahmed el-Havvâs, Ebû Muhammed Abdullah el-Harrâz, Ebû Hasan Bünnân el-Hammâl, Ebû Hamza el-Bağdâdî, Ebû Bekir Muhammed el-Vâsıtî, Ebû Hasan b. Sâiğ, Ebû İshak İbrâhim b. Dâvûd, Mümşad ed-Dîneverî, Hayrü’n-Nesssac, Ebü’l-Hamza Horasânî, Ebû Bekir Dülef b. Cahder, Ebû Muhammed Abdullah el-Murtaiş, Ebû Ali Ahmed er-Rûzbârî, Ebû Muhammed Abdullah b. Menâzil, Ebû Ali Muhammed es-Sekafî, Ebû Bekir Muhammed el-Kettânî, Ebû Hayr el-Akta, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Müzeyyin, Ebû Ali b. Kâtib, Muzafer el-Kırmîsînî, Ebû Bekir Abdullah el-Ebherî, Ebû Hüseyin b. Bünnân, Ebû İshak İbrâhim el-Kormısînî, Ebû Bekir Hüseyin b. Yezdânyâr, Ebû Saîd b. Arabî, Ebû Amr M. ez-Zeccâcî, Ebû Muhammed Ca‘fer, Ebû Abbas es-Seyyârî, Ebû Bekir M. ed-Deynûrî, Ebû Muhammed Abdullah er-Râzî, Ebû Amr İsmâil es-Sülemî, Ebû Hasan Ali el-Boşancî, Ebû Abdullah M. eş-Şîrâzî, Ebü’l-Hüseyin Bündâr eş-Şîrâzî, Ebû Bekir et-Tamestânî, Ebü’l-Abbas Ahmed ed-Deynûrî, Ebû Osman Saîd el-Mağribi, Ebû Kāsım İbrâhim el-Husrî, Ebû Abdullah Ahmed b. Atâ el-Rûzbârî. İkinci bölümde tasavvufa dair şu ıstılahları açıklamıştır: Vakt, makam, hal, kabz-bast, heybet-üns, tevâcüd-vecd-vücûd, cem‘-fark, cem‘u’l-cem, fena-beka, gaybet-huzur, sahv-sekr, zevk-şurb, mahv-isbat, setr-tecelli, muhadara-mükâşefe-müşâhede, levaih-tavali’-levâmi‘, bevadih-hücum, telvin-temkin, kurb-bu‘d, şeriat-hakikat, nefes, havâtır, ilme’l-yakīn-hayne’l-yakīn-hakka’l-yakīn, vârid, şahid, nefs, ruh ve sır ıstılahlarıdır. Sûfilerin Makam ve Halleri olarak şunları açıklamıştır: Tevbe (şartları, gerçekleşmesi, kısımları), mücâhede, halvet-uzlet, takva, vera, zühd (selefin zühddeki ihtilâfı) samt, havf, recâ, hüzün, açlık ve şehvetin arzularını terk, huşû-tevazu, nefse muhalefet, haset, gıybet, kanaat, tevekkül (aslı, tarifleri, tevekkül sahiplerinin dereceleri, diğer tarifleri, sûfîlerin tevekkül halleri), şükür, yakîn, sabır, murakabe, rıza, ubudiyyet, irade, istikamet, ihlâs, sıdk, haya, hürriyet, zikir, fütüvvet, feraset, hulk, cûd-sehavet, gayret, velâyet, dua, fakr, tasavvuf, edep, sûfîlerin sefer âdâbı, sohbet, tevhîd, velilerin vefat halleri, marifetullah, muhabbet, şevk, meşayihe hürmet ve edep beslemek, sima‘, velilerin kerametleri, sûfîlerin rüyaları, müritlere tavsiyeler şeklindedir.
Notlar Detaylı bilgi için bk. Süleyman Uludağ, “Kuşeyrî”, DİA, 2002, XXVI, 473-475.
Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) Dinî,Tasavvufî Ahlâk