| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Edep literatürü tasnifini ele alan bu kitap "âdâb" terimiyle oluşturulan çeşitli âdâb başlıklarının veya edep türlerinin sıralanıp hakkında açıklamalar yapıldığı bir eserdir. Eserin girişinde müellif "Ahlâkın en olgunu ve en yücesi, fiillerin en güzeli şüphesiz dinde edeb/el-edeb fi’d-din, müminlerin örnek aldıkları ve alemlerin Rabbi’nin fiillerinden olan şeyler, peygamber ve elçilerin ahlâkıdır" şeklinde açıklamada bulunarak edeb-ahlâk-din ilişkisine değinmiştir. Çeşitli durumlarda ve fiillerde gösterilmesi gereken edep kuralları "âdâb…" şeklinde başlıklandırmalar yapılarak verilmiştir. Bunlar kısaca "genel olarak âdâb, hac âdâbı, meslek âdâbı, aile âdâbı, şehir âdâbı ve muhtelif/camî edep kuralları" şeklinde sıralanabilir. Edeb literatürüne dahil edilebilecek bir eserdir. |
| Eserin Konu Başlıkları | I. Âdâb a. Bazı Kimselerin Kendilerine Has Gözetmesi Gereken Edep Kuralları: 1-6. Müminin Allah’a karşı gözetmesi gereken edep kuralları, öğretmenlik âdâbı, öğrencinin öğretmene karşı gözetmesi gereken edep kuralları, kendisine okunanın kimsenin, okuyucunun, çocuk (anasınıfı) öğretmeninin gözetmesi gereken edep kuralları. 7-12. Muhaddisin, hadis talebesinin, kâtib’in gözetmesi gereken edep kuralları, vâiz’in, dinleyicinin, zâhid’in gözetmesi gereken edep kuralları. 13-15. İnsanlardan uzaklaşma (i‘tizâlü’n-nâs) âdâbı, sûfî’nin gözetmesi gereken edep kuralları, saygın insanların âdâbı. b. Gözetilmesi gereken (genel) edep kuralları: 1-5. Uyku âdâbı, teheccüd âdâbı, tuvalet âdâbı, bonyo/hamam âdâbı, abdest âdâbı. 6-10. Mescide girme âdâbı, i’tikâf âdâbı, ezân âdâbı, imamlık âdâbı, namaz âdâbı. 11-15. Kıraat (Kur’ân okuma) âdâbı, duâ âdâbı, cuma günü gözetilmesi gereken edep kuralları, (minberdeki) hatîbin gözetmesi gereken edep kuralları, bayram günü gözetilmesi gereken edep kuralları. 16-20. Husûf (ay tutulması olduğun)da gözetilmesi gereken edep kuralları, yağmur duası âdâbı, hastanın gözetmesi gereken edeb kuralları, cenazeyle birlikte yürüyenin gözetmesi gereken edep kuralları. 21-27. Sadaka verenin, (herhangi bir şey) isteyenin, zenginin, fakirin, yol gösterenin, kendisine yol gösterilenin gözetmesi gereken edep kuralları ve bilgi toplama âdâbı. II. Hac âdâbı: 1-4. Yolculuk âdâbı, ihram giyme âdâbı, mekke ve medine’ye girme esnsında gözetilmesi gereken edep kuralları. [III. Esnaflık/iş âdâbı]: 1-4. Tüccarın, veznedârın, kuyumcunun gözetmesi gereken edep kuralları, yeme ve içme âdâbı. [IV. Aile âdâbı]: 1-7. Evlenmek isteyen erkeğin, kendisine bir erkek tarafından evlenme teklifi yapılan kadının gözetmesi gereken edep kuralları, cinsel ilişki âdâbı, erkeğin hanımına karşı, kadının kocasına karşı gözetmesi gereken edep kuralları, erkeğin kendi nefsi, kadının kendi nefsi hususunda gözetmesi gereken edep kuralları 8-13. (Eve veya bir mekâna girmek için) izin isteme âdâbı, yol üzerinde (kenarında) oturma âdâbı, âdâb-ı muâşeret, çocuğun ana-babaya, ana-babanın çocuklarına, kardeşlerin (birbirlerine) karşı gözetmesi gereken edep kuralları. [V. Şehir âdâbı]: 1-3. Komşunun (komşusuna), efendinin kölesine, kölenin efendisine, hükümdarın halkına, (ve) halkın hükümdarına karşı gözetmesi gereken edep kuralları. 4-7. Mahkeme, şahitlik, cihad âdâbı, esirlere (karşı) gözetilmesi gereken edep kuralları. VI. Muhtelif /câmi‘ âdâb (kuralları). |
