| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 219 |
| Eser Adı | Menâratü’s-sâirîn ve makāmâtü’t-tâirîn |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Menâratü’s-sairîne ila’llah ve makāmatü’t-tâirîne bi’llâh |
| Müellif Tam Künyesi | Ebû Bekir Necmeddin Abdullah b. Muhammed b. Şâhâver |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Necmeddîn-i Dâye |
| Yüzyıl (Hicri) | 7. |
| Yüzyıl (Miladi) | 13. |
| Vefat Tarihi Hicri | 654 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1256 |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Şehid Ali Paşa |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 01419 |
| Varak Numarası | 5b-266a vr. |
| Hattat-Müstensih | Hafız Mustafa b. Ali |
| Yazma İstinsah Tarih | 1117H |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | thk. Saîd Abdülfettah, Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Amme li’l-Kitâb, 1999. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Tam adı Menâratü’s-sairîne ila'llah ve makāmatü’t-tâirine bi’llâh olan bu eserin giriş kısmında müellif, bazı dostlarının kendisinden “ariflerin makamını şerheden, saliklerin kerametlerini kuşatan, sâirîn/yolcunun menzillerini toplayan, yolunu kaybetmişlerin rotaları/yönlerini aydınlatan…vb.", "yetkin/kâmil bir kitap" kaleme alma konusunda ricada bulunmasından bahseder. Daha sonra ise bu eseri (Menâratü’s-sairîne ila'llah ve makāmatü’t-tâirin) yazmadan otuz sene önce "mirsâdü’l-ibâd mine’l-mebde’ ile’l-meâd" adlı eserini kaleme aldığını ancak bunun "Acem/Farsça" bir telif eser olduğundan Arap halkının bunun faydalarından mahrum kaldığını bu nedenle de Menâratü’s-sairîn (ila'llâh) ve makāmatü’t-tâirin(e bi'llâh) adlı kitabının açık bir Arapça’yla telif edilmiş bir eser olmasını istediğini açıklar. Bu açıklamalar ışığında eserin bir talep üzerine kaleme alındığını veya kaleme alınış aşamasının ilk olarak bir talep doğrultusunda olduğunu, müellifin diğer bir eseri olan "Mirsâdü’l-ibâd mine’l-mebde’ ile’l-meâd" adlı eserinin -başka bir dilde- benzeri olduğunu ve Arap toplumunun daha çok istifade etmesi gayesiyle de Arapça kaleme alındığını söyleyebiliriz. Eserde çeşitli tasavvufî meselelerin yanında tasavvuf ve ahlâk konularına değinilmiş, makamlar ve ahlâk ilişkisi işlenmiştir. Ahlâkî birtakım vasıflar ve nefsin sıfatları başlıklarda detaylıca ele alınmış; iyi ve kötü ahlâkın neler olduğu anlatılmıştır. Eser bir fâtiha/mukaddime, on bab, toplam kırk altı fasıl ve bir hâtimeden müteşekkildir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Fâtiha/mukaddime. Birinci Bab: Marifet makamı: 1. Fasl: Avamın bilgisi. 2. Fasl: Havass’ın bilgisi. 3. Fasl: Ehassü’l-havass’ın bilgisi. İkinci Bab: Tevhîd makamı: 1. Fasl: Avamın tevhîdi: Mübtedî. 2. Fasl: Havass’ın tevhîdi: Mutavassıt. 3. Fasl: Ehass’ın tevhîdi: Müntehî. Üçüncü Bab: Nübüvvet makamı: 1-5. Fasl: Beş duyunun hiss-i müşterek’e ilerlemesinin keyfiyyeti, vahyin keyfiyyeti, vahyin çeşitleri, akıl tabiî olarak iman ve vahyi kabule hazır melekedir, sadık rüya ve rüya. 6-10. Fasl: Nübüvvetin delilleri ve nebiy ve resul arasındaki fark, peygamberlik ve kehanet arasındaki fark, mucize, keramet, sihir ve şa‘beze arasındaki farklar, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) peygamberliğinin ispatı, Hz. Peygamber’in fazileti ve nübüvvetin onunla son bulması. Dördüncü Bab: Velâyet makamı: 1-2. Fasl: Velinin makamlarının mertebeleri, takva. 3-4. Fasl: Zühd, sabır. 5-6. Fasl: Rızâ, muhabbet. Beşinci Bab: İnsan makamı: 1. Fasl: İnsanın… 2. Fasl: İnsanın şahsı küçük bir âlemdir. 3. Fasl: Kalbin arındırılması ve ruhun ona bağlı olması. Altıncı Bab: İnsana özgü halifelik makamı: 1. Fasl: Halifeliğin mahiyeti. 2. Fasl: İnsanın halifeliğe özel kılınması. 3. Fasl: Halifeliğin bozulması ve bunun dereceleri. Yedinci Bab: İnsanın rabbine dönüşü esnasındaki makamları: 1. Fasl: Ruhun şekli reddetmesinin nasıllığı/keyfiyeti. 2. Fasl: Ruhun … Dön(üş)mesi. 3. Fasl: Unsurî cevherlerin ana parçalarına çözünmesi. 4. Fasl: Mürekkeb cevherlerin ana unsurlarına çözünmesi. Sekizinci Bab: Nefsin bilgisi/marifet ve makamları: 1-5. Fasl: Nefsin bilgisi ve onun mahiyeti "ne’dir", nefsin kötü vasıflarından arınması, kibr sıfatı ve onun tevâzu’ ile tedavisi, hırs sıfatı ve onun kanaat’le tedavisi, haset sıfatı ve onun nasihat, rahmet ve şefkat ile tedavisi. 6-10. Fasl: Şehvet sıfatı, onun tedavisi ve şehvetlerden açlık (yoluyla) kaçınma, öfke sıfatı ve onun hilim ile tedavisi, cimrilik sıfatı ve onun cömertlik/sehâ ile tedavisi, kin/hıkd ve onun aff ve (barış duygusuyla) tedavisi, tevbenin nefsin makamlarına göre mertebeleri. Dokuzuncu Bab: Kalbin bilgisi/marifet ve arınma (esnasındaki) makamları: 1. Fasl: Kalbin bilgisi. 2. Fasl: Kalbin makamları. Onuncu Bab: Ruhun bilgisi/marifet ve makamları: 1. Fasl: Ruhun bilgisi 2. Fasl: Ruhun makamları: Hâtime. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Tasavvufî Ahlâk |
