| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 223 |
| Eser Adı | Ahlâk-ı nâsırî |
| Müellif Tam Künyesi | Nasîrüddîn Ebû Ca‘fer Muhammed b. Muhammed b. Hasan et-Tûsî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Nasiruddîn et-Tûsî |
| Yüzyıl (Hicri) | 7. |
| Yüzyıl (Miladi) | 13. |
| Vefat Tarihi Hicri | 672 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1274 |
| Dil | Farsça |
| Kütüphane Adı | Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Fazıl Ahmed Paşa |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 01589-017 |
| Varak Numarası | 243a-311a vr. |
| Yazma İstinsah Tarih | 0753H |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | haz. Ali Rıza Haydari-Mücteba Minovi, Tahran: Şirket-i Sihami, 1373. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | trc. Rahim Sultanov, Ankara: Fecr Yayınları, 2005. 335 s. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Felsefî tarzda kaleme alınan bir eserdir. Eserin yazılış amacı hakkında müellif, giriş kısmında şunları kaydetmektedir. Dönemin Dağistan vilâyeti hükümdarı Nâsirüddin Ebü’l-Feth Ebû Mansûr, İbn Miskeveyh’in Tehzîbü’l-ahlâk adlı eserini okuduktan sonra hayret ve beğenisi gizleyememiş ve Nasîrüddin et-Tûsî’ye bu eserin Arapça'dan Farsça'ya tercümesinin yapılmasının güzel olacağını ve böylelikle edep giysisinden mahrum bu coğrafyanın insanlarına "cevâhir" mesabesinde mânayı haiz böyle değerli bir giyimle onları erdemle süslemenin büyük sevap olacağını söyler. Tûsî bu açıklamalardan sonra kendisi mevcut eserin taklidine düşmemek ve daha orjinal derli toplu ve herkesin anlayabileceği tarzda olabilmesi gayesiyle, içinde o dönem için fazla ihtiyaç görülen ve büyük önemi haiz İbn Miskeveyh’in de eserinde eksik bıraktığı iki hikmetin, "ev yönetimi ve şehir yönetimi"nin de olacağı yeni bir eser yazma düşüncesini hükümdara arzeder. Hükümdarın teklifi çok iyi bulması, yazılması için emir verip teşvik etmesi dolayısıyla Tûsî eserinin ismini hükümdara ithâfen Ahlâk-ı Nâsirî olarak belirlemiştir. Tüm bu açıklamalar, müellifin de ifadesiyle "kitabın yazılmasının nedenleri"ni açığa vurmaktadır. "Teorik ve pratik hikmet" şeklinde iki ana kısma ayrılan eser teorik hikmetin muhtasar olarak açıklanmasından sonra, eserin asıl maksadını teşkil eden "pratik/amelî hikmet" mevzuu ele alınır. Eser toplamda üç makale, iki kısım ve otuz fasıldan oluşmaktadır. |
| Eserin Konu Başlıkları | Mukaddime Kitabın yazılmasının nedenleri. Bu faslın anlaşılması için gerekli bazı kavramlar. Nazarî hikmet. Amelî hikmet. Kitabın gayesi ve fasılları. Birinci Makale: Ahlâkın İsimlendirilmesi. Birinci Bölüm: İlkeler. 1. Fasl: Konunun muhtevası bu bölümün ilkeleri. 2. Fasl: Nâtık/insânî nefis. 3. Fasl: Nâtık/insânî nefsin kuvvelerinin sayısı ve bunların başka güçlerden ayrılması. 4. Fasl: "İnsan dünyadaki varlıkların en şereflisidir" önermesi. 5. Fasl: Nâtık/insânî nefste kemâl/olgunluk ve noksanlık. 6. Fasl: Nâtık/insânî nefsin kemâlinin içeriği, hakka muhalif/karşı olanların eksik/noksan sayılmasının nedenleri ve benzeri mevzular. 7. Fasl: İyiliğin ve mutluluğun en âlî mertebede arzu edileni, iyiliğin türleri, mutluluğun türleri. İkinci Bölüm: Maksatlar hakkında. 1. Fasl: Karakterin mahiyeti, sınırlılığı ve ahlâkın değişmesinin imkanı. 2. Fasl: Ahlâkî arındırma sanatının yüce bir sanat olması. 3. Fasl: Üstün ahlâkî nitelikler çerçevesinde erdem türleri. 4. Fasl: Erdem türleri hakkında. 5. Fasl: Erdeme zıt olan erdemsizlik türleri. 6. Fasl: Erdemler ve erdeme benzeyenler ve aralarındaki farklar. 7. Fasl: Adaletin diğer erdemlere kıyasla üstünlüğü, nitelikleri ve türleri. 8. Fasl: Erdemli olma (erdemlere sahip olma) ve mutluluğun mertebeleri. 9. Fasl: Erdemlerin muhafazasının garantisi olan ruh sağlığı. 10. Kötülüklerin izale edilmesiyle ruh hastalıklarının tedavisi. İkinci Makale: Ev Yönetimi 1. Fasl: Eve ihtiyacın nedenleri, ilkeleri ve en mühim yönleri. 2. Fasl: Ev yönetimi mal ve erzak toplamanın kuralları. 3. Fasl: Aile kurma ve ev geçindirme kuralları. 4. Fasl: Çoçuk yetiştirme ve terbiye etmenin kuralları, söz söylemenin kuralları, oturup kalkma, hareket etme ve sükûnet kuralları, yeme-içme kuralları, kitabın yazılması sona erdikten sonra ek olarak yazılan kısım. 5. Fasl: Hizmetçileri ve işçileri yönetme kuralları. Üçüncü Makale: Devlet Yönetimi 1. Fasl: Medeniyete ihtiyacın sebebi, devlet yönetimi ilminin mahiyeti ve erdemleri. 2. Fasl: Toplumsal uzlaşı için gerekli olan sevgi erdemi ve türleri. 3. Fasl: Topluluk türleri ve şehirlerin teşekkülü. 4. Fasl: Devlet yönetme siyaseti ve hükümdarların mizaçları. 5. Fasl: Hükümdarın hükmü altında bulunanların -ona hizmet edenlerin- ve halkın uyması gereken kurallar. 6. Fasl: Sadakatin erdemi ve sadık insanlara karşı davranış kuralları. 7. Fasl: Çeşitli halk tabakaları ile ilişkiler ve davranış kuralları. 8. Fasl: Bütün fasıllar için yararlı olan Platon’un tavsiyeleri. |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Anar Gafarov, Nasîrüddin Tûsî’nin Ahlâk Felsefesi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2011. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Felsefî Ahlâk |
