| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 228 |
| Eser Adı | Letâifü’l-hikme |
| Müellif Tam Künyesi | Ebü's-Senâ Sirâceddin Mahmûd b. Ebû Bekir b. Ahmed b. Hâmid el-Urmevî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Sirâceddin el-Urmevî |
| Yüzyıl (Hicri) | 7. |
| Yüzyıl (Miladi) | 13. |
| Vefat Tarihi Hicri | 682 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1283 |
| Dil | Farsça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Esad Efendi |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 02880 |
| Varak Numarası | 1b-94b vr. |
| Yazı Türü | Arabî |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | haz. Gulam Hüseyin Yusufi, Tahran: Bünyad-ı ve Ferheng-i İran, 1351. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Nazarî ve amelî hikmeti ele alan felsefî bir eserdir. Eserinin girişinde müellif, hicri 655 yılında Selçuklu sultanı II. İzzeddin Keykâvus’un yanında ona hizmet ettiği dönemlerde eseri kaleme aldığını ve ona ithaf ettiğini belirtmektedir. Mustafa Çağrıcı, eser hakkında şu ifadelere yer verir: "… Hikmet-i İlmî" ve "Hikmet-i Amelî" başlıklı iki bölümden meydana gelen eserin yedi babdan oluşan birinci bölümünde bilginin mahiyeti ve değeri, bilgi çeşitleri, bilgiye konu olan nesnelerin kısımları, vâcibü’l-vücûdun ispatı ile Allah’ın celâl ve cemâl sıfatlarından başlamak üzere usûlü’d-dînin başlıca konuları, isbât-ı vâcibe dair kozmolojik deliller, ruhun mahiyeti, insanî ruhların mertebeleri, ruha ait güçlerin dereceleri üzerinde durulmuştur. Bu bölümün son babı peygamberliğin ispatına dairdir. İkinci bölüm dört bab halinde düzenlenmiş olup birinci babda bazı ön bilgiler verildikten sonra ikinci babda "Siyâset-i Bedenî" başlığı altında ahlâkın mahiyeti, fazilet, iyi ve kötü huylar, huyların eğitimle değişip değişemeyeceği gibi geleneksel ahlâk konuları işlenmiştir. Üçüncü bab ev yönetimi (aile ahlâkı), son bab ise ülke yönetimi (siyaset ahlâkı) hakkındadır. Hükümdar ve ümerâda bulunması gereken nitelikler, meşveretin önemi, vezirlik, emirlik, meliklik ve hilâfetin mânaları gibi konuların yer aldığı bu bab, on kural olarak özetlenen yöneticilerle yönetilenler arasındaki haklar ve sorumluluklarla sona erer" (s. 263). |
| Eserin Konu Başlıkları | Birinci Bölüm: Nazarî hikmet İkinci Bölüm: Amelî hikmet. I. Mukaddimeler: Bu adla dört başlık yer almaktadır. II. Bedenin yönetilmesi: Bu bölümde işlenen konu başlıkları şunlardır: [1-5. Akıllı kimdir?, fiillerin ve huyların iyiliği-kötülüğü, mükellefin fiilleri, ahlâk hakkında, iyi huyun değeri ve kötü huyun yerilmesi. 6-10. İyi huy ve kötü huyun tanımı hakkında söylenenler, ahlâkın değişip değişemeyeceği üzerine, ahlâkın olgunlaştırılması, ahlâkın olgunlaştırılması yoluna nasıl girileceği üzerine. övülesi ve yerilesi huylar]. III. Kişinin kendi evinde hüküm vermesi ve adaletli olması. IV. Kişinin beldeler ve vilayetlerde hüküm sürmesi ve adaletli olması. 1. Mukaddime (Hükümdarlığın fazileti). 2. Mukaddime (Müslümanların hükümdarının üstünlüğü). 3. Mukaddime (Ülke-beden, hükümdar-kalp benzetmesi). 1. Ana Bölüm (Kutb): Hükümdarlığın temel esasları: Bu bölümde işlenen konu başlıkları şunlardır: 1-3. Halkın tanınması ve korunması, siyaset hükümleri konusunda halkın uyarılması, halkın cömertlik, tevazu ve üstün ahlâkî özellikler etrafından toplanması (teellüf). 2. Ana Bölüm (Kutb): Hükümdarlık ve liderliğin şartları: Bu bölümde işlenen konu başlıkları şunlardır: 1-3. İyi bir istişareyle doğru görüşe ulaşmak konusunda hırs göstermek, zorluk ve meşakkati, nimet ve rahat içinde yaşamaya tercih etmek, işleri dinin ve şeriatın gösterdiği şekilde yapmak 3. Ana Bölüm (Kutb): Hükümdarlık ve liderliğin mertebeleri: Bu bölümde işlenen konu başlıkları şunlardır: 1-4. Önderliğin (riyâset) anlamını koruma, vezirliğin anlamı, emirlik, meliklik ve hilafetin anlamı, Onuncu kaide: Kulların efendilerine ve efendilerin kullarına karşı nasıl davranacakları (âdâb) üzerine. |
| Eserin Telif Tarihi | 655H |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. M. Cüneyt Kaya, “Bir “Filozof” Olarak Sirâceddin el-Urmevî (ö. 682/1283): Letâifü’l-hikme Bağlamında Bir Tahlil Denemesi”, Divan: Disiplinler Arası Çalışma Dergisi, XVII/33 (2012/2), s. 1-45; Mustafa Çağrıcı, Sirâceddin el-Urmevî, DİA, XXXVII, 262-264 s. 263. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Felsefî Ahlâk |
