| Eserin Konu Başlıkları | Birinci Bab: İlmin fazileti ve hevânın kötülenmesi. - Aklın Kısımları. 1. Fasl: Hevâ hakkında. İkinci Bab: İlmin edebi. -İnsanın kibir içinde öğrenmekten haya etmesi cehaletin hilelerindendir. -Anlamayı engelleyen şeyler: ister sözdeki bir sıkıntıdan dolayı olsun ister vs… -Ezberi engelleyen şeyler: Gaflet. -Bazen, yazının çirkinliği sözü anlamayı engeller: -Nefsin üç durumu vardır. 2. Fasl: Öğrencinin adâbı (öğrencilik adâbı). 3. Fasl: Âlimin adâbı. Üçüncü Bab: Din adâbı hakkında. -Amellerin tümünde iki durum vardır. -Ameldeki azaltma amelî olup dört halde gerçekleşir. -Ameldeki artma amelî olup dört halde gerçekleşir. -Nefsin amel için riyazeti dört şekilde olur. 1. Zühd. 2. Elden gideceklere nefsin hazır olması. 3. Emeli kısa tutmak. Dördüncü Bab: Dünya adâbı hakkında -Kendisiyle dünyanın islah olduğu durumlar(şeyler) iki (kısım)dır: 1. Kısım: Dünyanın kendisiyle islah olduğu şeyler: altı tanedir. a-f. Din, devlet reisi, adalet, güvenlik, hisbe, emel. 2. Kısım: Dünya ehlinden her bir kimsenin durumunun kendisiyle islah olduğu şeyler: üç tanedir. a. İtaatkar nefis b. Bütünleştirici (cem‘ edici) ülfet: ülfetin sebepleri beştir: din, neseb, sıhrî akrabalık, kardeşlik, iyilik: iki çeşittir 1. Sılâ (bağı koparmama) 2. Marûf. c. Yeterli derecede madde (mal): Ziraaat, ticaret vs. -İnsanlar üç sınıftır: 1. Zengin 2. Fakir 3. Orta. -Kanaat üç rütbedir. Beşinci Bab: Nefsin adâbı (nefis terbiyesi)/ahlâk: -Terbiye iki türdür: -Riyâzet ve ıstılâhın adâbı: Altı durumdan oluşur: Tevâzu, güzel ahlâk (hüsnü’l-hulk), haya, hilim, doğruluk, hasedi terketme. -Riyâzet ve ıstılâhın adâbı: Bu iki çeşit olup sekiz fasılda açıklanır: 1-4. Fasıl: Kelâm: meânî, belâğat ve fesâhat (konularında) bahisleri, sabır, meşveret, sır saklama. 5-8. Fasıl: Mizâh, iyimserlik (tefâul), mürüvvet: Bu konuda bazı durumlar vardır: İffet, nezâhet, sıyânet, muâvenet, fazîlet. -İnsanın (kendi) hizmetinde (gözeteceği) adâbı. -İnsanın (kendi) tasarruflarında (gözeteceği) adâbı. |
