| Eserin Konu Başlıkları | [Giriş] 1-6. Tevhîd: (mevzu ekseriyetle nakiller ekseninde değil, teorik/felsefî düzlemde tartışılmıştır), marifet, tenbîhu’l-gāfilin, makām-ı şerh-i aşk, münâcât, mevâiz. 7-12. Tenbih ve nasihat, insanın şerefi hakkında, cömertliğin feyezanıyla varlığın değişmesi, Hz. Peygamber’e övgü ve onun mirâcı, Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali ve Hz. Hasan’ın hilafetleri, Hz. Peygamber’e naat. 13-18. Peygambere yakarış/münâcât, insanın kemâli, "her şey aslına döner eder" sözünün açıklanması, "Allah her şeyi kuşatıcıdır" sözünün açıklanması, yer yüzü ve göklerin yaratılışının/halk açıklanması, dokuz kat semanın yaratılışının/halk açıklanması: (bu bölümde feleklerin hiyerarşisi ve her birine dair tek tek açıklamalar yer almaktadır). 19-24. Sabit yıldızlar küresinin durumların açıklanması, ayın vasıfları, yeryüzü zemininin halleri, tenbîhü’l-gāfilin, nasihat. 25-30. "sıfat"ın anlamının açıklanması, "bütün insanlar Allah’ın isimlerinin mazharıdır"(sözünün) açıklanması, tevhîd, Allah’ın isim ve sıfatları, yedi esmanın açıklanması. 31-36. İsimlerin birliğinin/vahdet sırrının açıklanması, mücerrednefs sıfatı/vasfının açıklanması, Allah’ın isimlerinin mazharı felekler, insan ruhu hakkında açıklaması, "nefsini bilen rabbini bilir" (sözü), beden halleri. 37-42. Bedenin terkibi, beden’in uzuvları, ruhlar: hayvanî, nebatî, nâtık, vehm, tefekkür, insanın bütün isimlerin mazharı oluşu. 43-47. Nasihat ve tenbîhü’l-gāfilîn, aşkın açıklanması, hikmetin türlerinin açıklanması: nazarî, amelî, (…): Bu bölümde bazı hikâyeler ve bunlardan çıkarılacak dersler yer almaktadır. Ancak buradaki konular "akıl, marifet, kevn, mekân" vb. kavramları üzerinden olmaktadır.), (amelî hikmet: riyazetle olacağını vurgulayan ve her iki (nazarî-amelî) hikmete dair açıklamalar yapan müellif bu bölümde özellikle amelî hikmeti ele alırken şu kavramlara yer verir: Tahammül, tevâzu’, hilim, haya, kibir, adalet, tevekkül, fütüvvet, vefâ, vera‘, sehâ, sabır, kanaat, taat, inkiyâd, mürüvvet, vefasızlık, necat, hayasızlık, kanaatsizlik, şehvet, hırs, gadâb, cehl, murâkebe, sıdk, ihlâs, emel, kemâl, heves, şefkat, cemal, ünf, afv, mal sevgisi, zulüm vb. 48-51. Temsîl, hikmet ve nasihat: (Bu bölümde "hikemiyyât" türü eserlerde işlenen şekliyle ahlak konuları yer almaktave toplam on başlıktan oluşmaktadır.), zamanın hallerinin açıklanması ve nasihat, mersiylerin tamamının açıklanması. Kitabın bitimi (hâtime). Müellifin hasbihali. |
