| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 338 |
| Eser Adı | Ahlâk-ı alâî |
| Müellif Tam Künyesi | Kınalızâde Alâeddin Ali Çelebi |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Kinalızâde Ali Efendi; Kınalızâde |
| Yüzyıl (Hicri) | 10. |
| Yüzyıl (Miladi) | 16. |
| Vefat Tarihi Hicri | 979 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1572 |
| Dil | Türkçe |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Hamidiye |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00626 |
| Varak Numarası | 1b-462a vr. |
| Yazma İstinsah Tarih | 0982H |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | I-II-III. Bulak: Matbaatü’l-Bulak, 1248; haz. Mustafa Koç, İstanbul: Klasik, 2007. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Felsefî ahlâk türü eserler içerisinde yer alan bu eser, müellifi Şam kadısı iken 1564 yılında Suriye beylerbeyi Semiz Ali Paşa’ya ithâfen kaleme alınmıştır. Ahlâk felsefesini işleyen eser bir mukaddime üç "fen" ve bir hâtimeden müteşekkildir. Eserin hâtimesine bir hâtime ve zeyl ilâve edilmiştir. Müellif eserinin girişinde önceki ahlâk kitaplarının (Ahlâk-ı Nâsırî, Ahlâk-ı Celâlî, Ahlâk-ı Muhsinî) Farsça olmasından yakınarak ahlâk felsefesi konularının tümünü içeren Türkçe bir ahlâk eseri kaleme alıp bunu Türk milletine armağan etmek amacıyla bu eseri telif ettiğini belirtmektedir. Eserde konuların anlatımı kıssalar, Farsça, Arapça ve Türkçe dilinde yazılmış çeşitli nazım türleriyle zenginleştirilmiştir. Mukaddime kısmında müellif "ilim olarak ahlâk"ı işlemiştir. Buna göre ahlâkın tanımı, konusu, ilke ve meseleleri ele alınmaktadır. Birinci bölümde mukaddime kısmında da işlenen ahlâk ilminde yer alan konuların yanında huylar, fazilet ve rezîletler, ahlâkî hastalıklar ve tedavisi, terbiye vb. konular işlenmiştir (tehzîb-i ahlâk). İkinci bölümde ailenin kuruluşu ve korunması, idare edilmesi, eşler ve eşlerin birbiri üzerine olan hakları, çocuklar ve çocuk terbiyesi vb. konular işlenmiştir (tedbîr-i menzil). Üçüncü bölümde ise devlet yönetimi ve siyaset ahlâkına yer verilmektedir (tedbîr-i medine). Eserin hâtimesinde ise adalet konularına ve Aristo, Eflatun gibi büyük filozofların sözlerine yer verilmiştir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Mukaddime: Ahlâkın tanımı, konusu, ilkeleri, meseleleri. 1. Fen: Tehzib-i ahlâk: Huylar, fazilet ve rezîletler, ahlâkî hastalıklar ve tedavisi, terbiye. 2. Fen: Tedbîr-i menzil: Ailenin kuruluşu ve korunması, idare edilmesi, eşler ve eşlerin birbiri üzerine olan hakları, çocuklar ve çocuk terbiyesi. 3. Fen: Tedbîr-i medine: Devlet yönetimi. Hâtime: Adalet. |
| Eserin Telif Tarihi | 25 Safer 0973H Cuma |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Ahmet Kahraman, “Ahlâk-ı Alâi”, DİA,1989, II, 15-16; Ayşe Sıdıka Oktay, Kınalızâde Ali Efendi ve ahlâk-ı Alai = Ahlâk-ı Alâî, İstanbul: İz Yayıncılık, 2005. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Felsefî Ahlâk |
