Şerh

Şerh-i subhatü’l-ebrâr

Yazar : Şem‘i Efendi

Detaylar

Katalog Türü	Ahlak
Eser Numarası	381
Eser Adı	Şerh-i subhatü’l-ebrâr
Müellif Tam Künyesi	Şem‘ullah Mustafa b. Muhammed el-İstanbulî
Müellif Bilinen Kısa Adı	Şem‘i Efendi
Yüzyıl (Hicri)	10.
Yüzyıl (Miladi)	16.
Vefat Tarihi Hicri	1011
Vefat Tarihi Miladi	1602
Dil	Türkçe
Kütüphane Adı	Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi
Koleksiyon Adı	Fatih
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası	03960
Varak Numarası	1b-293vr.
Hattat-Müstensih	Müellif Hattı
Yazma Kayıt Yeri	İstanbul
Yazma İstinsah Tarih	1009H
Yazı Türü	Nesih
Eserin Türü	Şerh
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri	21 Safer 1009 Perşembe günü ikindiden sonra (1 Eylül 1600) telifi son bulan bu eser Molla Câmî tarafından 887'de (1482) yazılan ve toplam 2569 beyitten oluşan Subhatü’l-ebrâr adlı eserinin şerhidir. Sultan III. Murad ve III. Mehmed döneminin dârüssaâde ağalarından Gazanfer Ağa’ya ithâfen kaleme alınmıştır. Müellif avam ve havasça bilinen izzet ve celal sahibi bir dostunun talebi üzerine kaleme aldığını dile getirerek eserin telif nedeni belirtmektedir. Sonrasında ise bu şahsın ismini anıp ona övgülerini dîbâcesinde zikretmektedir. Kendisinden talepte bulunan bu kişi ise eseri kendisine ithaf ettiği Gazanfer Ağa’dır. Dinî, tasavvufî ve ahlâkî konuların işlendiği bu eseri Şem‘i Efendi Türkçe olarak tercüme ve şerhetmiştir. Eser dinî ahlâkî konuları içeren didaktik eserler içerisinde değerlendirilebilir bir eserdir. Eserde ilgili konuyla alâkalı âyet, hadis ve peygamber kıssaları vb. örnekler verilerek anlatım zenginleştirilmiştir.
Eserin Konu Başlıkları	[Mukaddime]. Ehl-i beyt ve ashab-ı kirâmın vasfı, eserin şerh nedeni. 1-5. Tevazu ve kibir, yüce marifete rağbet edenin üstün oluşu, bilgi ile gururlanmanın gereksizliği, insanın üstünlüğü ve iyi amel, insanın marifet ve az bir sanatla zafere ulaştığı. 6-10. Uzletin güzel bir haslet oluşu, rızkın az veya çok olsun sahibine mutlaka ulaşacağı, kanaat etmenin lüzumu, sabır, fakirlerin özellikleri. 11-15. İman eden kâmil insanın saygıya layık olduğu, dostların gönlünü kırmaktan sakınma, velilere ve peygamberlerin mağfiretine/şefaatına sığınma, mal, mülk, makam peşinde koşmanın idrak aynasının pası olduğu, mal, mülk hastalığına kapılanın korkudan uzak olmayacağı. 16-20. Pehlivanların şerefli özellikleri, salihlerin vücutları ve Hak’tan sapan abidden uzak durmanın gereği, takva ehli, adaletli olmak gereği, günahkâr zâlimler. 21-25. Şehitliğin saâdeti, salih ve sadık kişiler, zarar veren Râfizî'nin cesareti, "Suçlular simalarından belli olur" sözü, rüşvetin devleti yıkacı özelliği. 26-30. Dünyaya fazla ehemmiyet vermemek, cömertliğin salih kişilerin alâmeti olduğu, içki içenin lânetlenmesi, geçici, dünyevî aşka kapılanların akıbetleri, sükütetinenin faydaları. 31-36. Fasih konuşan ediplerin izzetle arulacağı, Kâbe ziyaretinin ümmet için rahmet olduğu, iyilik yapan, tatlı dilli olanların hoşgörülü oldukları, salih kişilerin cennete, salih olmayanların cehenneme gideceği, bazı günahkâr münıinlerin cehennemde azap çekecekler, iman ehli olanın gülistan cennetini mekân edinmeleri vb.
Eserin Telif Tarihi	21 Safer 1009H
Notlar	Nüshanın “müellif hattı” olduğu bilgisi Süleymaniye Ktp., Fatih Koleksiyonu’nun bilgilerini veren elektronik kataloga göre yapılmıştır. Ancak nüshalar hakkında yaptığı araştırması neticesinde Taner Gök şu ifadelere yer vermektedir: “Yaptığımız taramalarda bu eserin 13 nüshası tespit edilmiştir. Söz konusu nüshaların birçoğunda Müellif hattı kaydı olmasına rağmen yapılan incelemeler sonucunda eldeki nüshaların hiçbirinin Müellif hattı olmadığı anlaşılmıştır.” Detaylı bilgi için bk. Taner Gök, “Şem’î Şem’ullah ve Şerh-i Subhatü’l-ebrâr”, The Journal of Academic Social Science Studies, XXV/1 (2014), p. 411-426.
Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması)	Dinî,Tasavvufî Ahlâk