Tercüme

Kābusnâme tercümesi

Yazar : Nazmizâde Nazmizâde Murtazâ Efendi

Detaylar

Katalog Türü Ahlak
Eser Numarası 452
Eser Adı Kābusnâme tercümesi
Müellif Tam Künyesi Hüseyin Murtazâ b. Seyyid Ali el-Bağdâdî
Müellif Bilinen Kısa Adı Nazmizâde; Nazmizâde Murtazâ Efendi
Yüzyıl (Hicri) 12.
Yüzyıl (Miladi) 18.
Vefat Tarihi Hicri 1134
Vefat Tarihi Miladi 1722
Dil Türkçe
Kütüphane Adı Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi
Koleksiyon Adı Laleli
Koleksiyon (Demirbaş) Numarası 00699
Varak Numarası 1b-242b vr.
Yazı Türü Nesih
Eserin Türü Tercüme
Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri Eser Emîr Unsûrü'l-Meâlî Keykâvûs b. İskender b. Kābûs b. Veşmgîr tarafından oğlu Gîlân Şâh adına milâdî 1082 yılında kaleme alınan Kābûsnâme adlı Farsça eserinin Mercümek Ahmed tarafından hicrî 835 yılında yapılan tercümesinin üzerinde birtakım değişiklikler ve düzenlemeler yapılarak oluşturulmuş çevirisidir. Müellif bu eseri 1117'de (1705) dönemin Bağdat valisi Hasan Paşa’nın talebine binaen kaleme almıştır. Eser toplam bir mukaddime ve kırkı dört babtan müteşekkildir.
Eserin Konu Başlıkları 1-4. Bab: Tanrı'yı bilme, peygamberlerin yaratılması ve onlara övgüler, yüce ilah’a minnettar olma erdemi, güç yetirildiğinde yapılan ibadetin sevabının çokluğu. 5-8. Bab: Ana-baba hakkına riayet, hüner arttırmanın cevher arttırmaktan daha yeğ olması, sözü güzel söyleme erdemi, Nûşirevân'ın sözleri. 9-12. Bab: Gençlik ve kocamışlık hali, yemek terbiyecisi, şarap içme âdâbı, konuk ağırlama (âdâbı). 13-16. Bab: Tavla ve satranç oynamak, âşıkların keyfiyeti, cinsi münasebetin yararlı ve zararlı olanı, hamama girme zamanı. 17-20. Bab: Yatma vaktinin yararlı ve zararlı olanları, nasıl avlanılır, çeygan oymana, çeri savaşında ne yapılmalı. 21-24. Bab: Mal biriktirme ve malın harcanması gereken yerler, emanet saklama, köle ve cariye alırken iyisine ve kötüsüne dikkat etme, ev, köy ve bağın (hangi şartlarda) alınacağı. 25-28. Bab: Aldanılmadan iyi atın nasıl alınacağı, eş seçiminde dikkat edilmesi gerekenler ve geçim, oğul terbiye etme ve büyütme, dost edinme. 29-32. Bab: Düşmandan sakınma, suçluyu affetme ve cezalandırma, ilim talep etme, fakihlik, müderrislik, bezirganlık. 33-36. Bab: Doktorların yöntemi, gök bilimi (yıldızlar ilmi), şairlerin terbiyesi, çalgıcıların kuralları. 37-40. Bab: Padişahların hizmetinde olanlar, padişah nedîmlerinin kuralları/gelenekleri, katiplerin âdâbı, vezirlik âdâbı. 41-44. Bab: Çeribaşı’larının kuralları âdâbı, padişahlık âdâbı, ziraat ve diğer sanatların şartları, civanmertliğin şartları.
Eserin Telif Tarihi 1117H
Notlar Süleymaniye Ktp., Zühdü Bey, nr. 00459’da (vr. 1b-21b) kayıtlı ve 1075 istinsah tarihli nüsha Nazmizâde’ye nispet edilmekle birlikte, yapılan metin karşılaştırmaları neticesinde bu eserin Mercimek Ahmed’in tercümesi olduğu anlaşılmıştır. Dolayısıyla nüshanın Nazmizâde’ye nispeti hatalıdır. Eser hakkında detaylı bilgi için bk. Tahsin Özcan, “Nazmizâde Murtaza Efendi” DİA, XXXII, 461-463.
Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) Dinî,Tasavvufî Ahlâk