| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 501 |
| Eser Adı | Risâle-i keşfîyye |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Keşfiyye; Ahlâk-ı adudiyye tercümesi |
| Müellif Tam Künyesi | Yozgatlı Hacı Mustafa Efendi |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Yozgatlı Mustafa Efendi |
| Yüzyıl (Hicri) | 13. |
| Yüzyıl (Miladi) | 19. |
| Vefat Tarihi Hicri | 1308 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1890 |
| Dil | Türkçe |
| Eserin Türü | Tercüme-Şerh |
| Eserin Baskısı | [y.y: y.y.], 1296. 61 s. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | Keşifler Risalesi, haz. İrfan Göktaş, İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2016. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Adudüddin el-Îcî'nin Risâle fî ilmi'l-ahlâk, Muhtasarü'l-ahlâk, el-Muhtasar fî ilmi'l-Ahlâk adlarıyla anılan felsefî ahlâk eserinin Türkçe serbest tercümesi ve kısa şerhidir. Müellif eseri dönemin Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz Han ve vezirlerinden Fuad Paşa’ya ithaf etmiştir. Girişte Îcî'nin risâlesinin Arapça olduğunu ve bu dile aşina olmayanlar için faydalı olamayacağından dolayı Türkçe’ye tercüme ettiğini belirtmektedir. Eserin birinci makalesi hakkında müellif dikkate değer şöyle bir ifade kullanmaktadır: "… risâle-i mezkûrenin makāle-i ûlâsı bizim kudretimiz vücudunda müessir olmayıp Allah Teâlânın kudret-i ilahiyyesiyle hasıl olan ilm-i nazarî beyanındadır". Müellifin bu ifadesinin anlamı nazarî bilginin Allah’ın kudreti ile meydana geldiğini açıkça ifade etmesidir. |
| Eserin Konu Başlıkları | [Mukaddime] [I. Makale: Nazarî ahlâk] 1. Keyfiyyât-ı nefsâniyyenin ve ef‘âl-i nefsâniyenin ve ef‘âl-i tabîiyenin beyanındadır. 2. Melekât-ı fâzıla ve rediyye’nin tafsîlâtı beyânındadır. 3. Kuvve-i akliyye ve gadâbiyye ve şehevîyyenin beyanındadır. 4. Kuvvâ-i selâsenin ifrât ve tefrit ve vasat aksamları beyanındadır. 5. Fezâil ve hayrât ve kemâlât beyanındadır. 6. Fezâilden hikmet ve şecâatin aksamları beyanındadır. 7. Sehâvetin aksâmları beyanındadır. 8. Sehâvetin iki nevi’leri beyanındadır. 9. Adâlet ondört kısma munkasim olması beyanındadır. II. Makale: Ameliyyât beyanındadır ve hıfz-ı fezâil tarîkleri beyanındadır: 1. Ahlâk-ı hamîde ve ahlâk-ı rezîle beyanındadır. 2. Emrâz-ı ma‘neviyye beyanındadır. 3. Cehl-i basit ve cehl-i mürekkeb beyanındadır. 4. Kuvve-i dâfiadan hasıl olan emrâz beyanındadır. 5. Şer esbâbları ondur. 6. Esbâb-ı gadâb ve esbâb-ı aşk-ı muhabbet beyanındadır. 7. Cübn ve cebânet emrâz-i cüz’iyyeleri beyanındadır. 8. Kuvve-i şehevîyye aksamları beyanındadır. 9. Emrâz-ı seb‘a beyanındadır. 10. Tama‘, kizb, hıkd ve nifak beyanındadır. III. Makale: siyâset-i menzil/ev yönetimi: 1. Kesb-i mâla medâr olan şeyler beyanındadır. 2. Adalet ve mürüvvet ve şecaat beyanındadır. 3. Envâlin sarfolunacak yerleri beyanındadır. 4. Zevc ile zevce ahvâlleri beyanındadır. 5. Zevc ile zevceye münasib sıfatlar beyanındadır. 6. Fakat/sadece zevc sıfatları üçtür. 7. Zevc üzerine umûr-i hamse vaciptir. 8. Hizme ve civâr ahvalleri. 9. Evlâd ahvalleri. 10. Baba ve anaya lazım olanlar. [IV. Makale]: Tedbîr-i medâyin beyanındadır. 1. Medeniyyet tafsîlâtı beyanındadır. 2. Padişah üzerine vâcip olanlar. 3. Reâyânın sultana riâyetleri. 4. Bahs-i vüzeradır. 5. Sultanın tebasına olan muâmelâtı. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Felsefî Ahlâk |
