| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 548 |
| Eser Adı | Lâmiyetü’l-acem |
| Müellif Tam Künyesi | Ebû İsmâîl Müeyyidü’d-dîn el-Hüseyn b. Alî b. Muhammed b. Abdi’s-Samed el-İsfahânî el-Münşî el-Vezîr et-Tuğrâî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Tuğrâî |
| Yüzyıl (Hicri) | 6. |
| Yüzyıl (Miladi) | 12. |
| Vefat Tarihi Hicri | 515 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1121 |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Ayasofya |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 01446-003 |
| Varak Numarası | 61b-81b vr. |
| Hattat-Müstensih | Şeref b. el-Emîr |
| Yazma Kayıt Yeri | eş-Şâm |
| Yazma İstinsah Tarih | 0835H |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | Lamiyyetu’l-Arab; Unvanu’l-hikem; Lamiyyetu’l-Acem ve tercümeleri (içinde), haz. Nurettin Ceviz, M. Sadi Çöğenli, [y.y., t.y.] (Erzurum : Bakanlar Media, 2000) 84 s. |
| Eserin Çevirisi: Türkçe | Lamiyyetu’l-Arab; Unvanu’l-hikem; Lamiyyetu’l-Acem ve tercümeleri (içinde), haz. Nurettin Ceviz, M. Sadi Çöğenli, [y.y., t.y.] (Erzurum : Bakanlar Media, 2000) 84 s. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Müellif bu eserini Selçuklu Devleti Sultanlarından "Melikşâh'ın oğlu Muhammed Tapar’a ithafen (1105-1118) “münşî, mütevellî dîvâni’t-tuğrâ, sâhibü dîvâni’l-inşâ” unvanlarına yükseldikten sonra 505(1111) yılında dîvân-ı tuğrâ görevinden ilk azledildiği zaman kaleme almıştır. Rahmî Er eser hakkında şunları belirtmektedir: (Lâmiyetü'l-Acem "içerdiği hikmet dolu beyitlere rağmen şöhretini büyük ölçüde Câhiliye dönemi şairlerinden Şenferâ’nın Lâmiyyetü’l-Arab adlı kasidesiyle olan isim benzerliğine borçludur. Kasidede adının çağrıştırdığının aksine Araplar’a karşı Acem taassubuna ilişkin beyitler bulunmamaktadır. Ayrıca esere bu isim şair tarafından verilmemiştir. Lâmiyyetü’l-Acem adı şairin kendi erdemlerinden, zamandan ve zamane insanlarının vefasızlığından söz etmesi, içerdiği zengin mesel ve hikemiyat sebebiyle Lâmiyyetü’l-Arab’a benzediği için ilk defa Yâkut el-Hamevî (ö. 626/1229) tarafından kullanılmış, daha sonra Safedî ünlü şerhinde bunu devam ettirmiştir." (Er, "Tuğrâî", DİA, 2012, XXXXI, s. 340.) Bunun yanında eserdeki beyitler "ل/lâm" harfleriyle bitmektedir. Muhtemelen esere bu itibarla "lâmiyye" ismi verilmiştir. Hacı Mahmûd Efendi nr. 3704'teki (1b-8a vr.) nüshaya göre eserde toplam 59 beyit yer almaktadır. Bu eserde müellif kendi özellikleri üzeriden ahlâk, aşk, kahramanlık vb. konularda bir takım hikmetli sözlere yer vermektedir. |
| Eserin Konu Başlıkları | Firkrin asilliği, yanlızlık, yol arkadaşlığı, gurbet, yüceliğin hakkını yerine getirme, zamanın yoldan geri çevirmesi, yiğit yoldaşlar edinmek, azınlık, temiz soylu kadınlar ve asil erkekler, aşk, sevgiliye özlem, izzet, talih, günler yüz dönmüşken bile hayatı beğenmemek, nefsinin değerini bilmek, kılıcın âdeti ve yiğitlik, alçak düşkün ruhlu insanların devlet sırlarına erişmesi, hadisilerin cilvelerine sabretmek, düşmanların en korkuncu, dünya eri, alemde vefanın tükenip, zulmün çoğalması, eğrinin doğru ile karıştırılması, tamamiyle bulanmış olan bir hayatın artığı ile geçinmek, kanaat, fani dünyada ebedi yaşamı arzulamak, sükût, yetişmiş ve terbiye olmuş kimsenin boş işlerden ve kimslerden uzak durması. |
| Eserin Telif Tarihi | 0505M |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Rahmî Er, "Tuğrâî", DİA, 2012, XXXXI, s. 339-341. Rahmi Er eserin hicrî 505 yılında kaleme alındığı belirtmektedir. Ancak eserin şarihlerinden Muhammed b. Ömer b. Abdülvehhâb el-Urzî'nin (ö.1071/1661) ed-Dürer ellezi intazam min Şerhi Lâmiyyeti'l-acem adlı şerhinde Tuğrâî'nin bu eseri hicrî 515 yılında Bağdat'ta kaleme aldığını(inşâ) belirtmektedir. Detaylı bilgi için bk. Süleymâniye Yazma Eser Ktp. Esad Efendi nr. 02801'de varak 2a-b. Kâtip Çelebî ise eserin 505 yılında Bağdat'ta kaleme alındığını belirtmektedir. Ancak bu tarih Esad Efendi nüshasında geçen ifaden farklıdır. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Tasavvufî Ahlâk |
