| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 560 |
| Eser Adı | İkdu düreri'l-edeb fî şerhi lâmiyyeti’l-arab |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Şerhu lâmiyyeti’l-arab |
| Müellif Tam Künyesi | Muhammed b. Hasan İbn Aylacuk et-Türkî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | İbn Aylacuk |
| Yüzyıl (Hicri) | 7. |
| Yüzyıl (Miladi) | 13. |
| Vefat Tarihi Hicri | 689'dan Sonra |
| Vefat Tarihi Miladi | 1290'dan Sonra |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Ayasofya |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 04115 |
| Varak Numarası | 1b-84a vr. |
| Hattat-Müstensih | Müellif Hattı |
| Yazma İstinsah Tarih | 10 Cemâziyelâhir 0689H |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Şerh |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Şenferâ'nın (Sâbit (Amr) b. Mâlik eş-Şenferâ el-Ezdî) Lâmiyyetü'l-Arab adlı cahiliye devrî Arap kültürünün ve yaşantısının ürünü olan ve 68 beyitten müteşekkil eserinin şerhidir. Bu eserde bedevî toplumun yaşam tarzı, ahlâkı, düşünce dünyaları anlatılmakta; bunun yanında Şenferâ'nın içinde bulunduğu coğrafya tanıtılmaktatır. Eser cahileye devri arap ahlâkını yansıtması yönüyle önemli olduğu gibi şiir merkezli dil ve edebiyat açısından çok önemli olarak görülür. Eserin girişinde müellif ulemâ ve udebâdan Lâmiyyetü'l-Arab adlı bir eser duyduğunu ve onların bu eseri yüceltiklerinden, övdüklerinden, fesâhat ve belâğat açısınından çok büyük bir eser olduğundan bahsetiklerini belirtmektedir. Daha sonra ise es-Seyyid en-Nakîb İbnü'ş-Şecerî ve Allâme Kemâleddin İbnü'l-Enbârî ve Şeyh Muhyiddin Ebü'l-Bekâ el-Ubkerî gib bir grub insanın onun izahıyla(i'râbuha) ilgilendiğinden bahsederek bunların şerhlerinden istifade ettiğini, onların içinden sözler derlediğini ifade etmektedir. Sonrasında ise şarih eseri Nasr b. Mansûr el-Mâşeirî'ye ithaf etmiş ve eserinde önce şerhini yapacağı beyite yer vermiş sonrasında ise bunun şerhi kısmına geçmiştir. Her beytin şerh kısmında özellikle "ve'l-ma'nâ" şeklindeki başlık altında Şenferâ'nın sözünün ne anlama geldiğini anlatılmaktadır. |
| Eserin Konu Başlıkları | Eserde yer alan konular şöyledir: [Dîbâce] (Dışlandığı) kabileden kaçıp, dağlara, hayvanları aile görme; aceleci davranmama; kerem sahipleri için ezadan uzak durması; buğz ve düşmanlıktan sakınanların ilacı: uzlet; aklı başında bir yiğidin her ne sebeple olsun sefere çıkması onun için darlık olmaz; atlılar ortaya çıktığında kahramanlığı tercih etme; aç gzölülerin aceleciliği; korkmama, kötü ahlâklı olmama, kadınlara danışmamak; gönül, kılıç ve yay: üç dost; kötü kimselerin korkaklıkları; yolunu kaybettiğinde ahmaklar gibi şaşkın olmama; açlığa dayanma; Şenferâ'nın nefsinin inatçık oluşu; kanaat; açlığa katlanma; yiyecek umulan yerlerden geri çevrilmek; şikayetçi olmaktansa sabrı tercih etmek; ...; fakirliği kimseye bildirmemek ve zengin olunca da sevinip tekebbür etmemek; cahilin Şenferâ'nın hilmini hafife almasına Şenferâ'nın izin vermemesi vb. |
| Notlar | Detaylı bilgi için bk. Mehmet Çalışkan, " Lâmiyyetü'l-Arabın İlk Türkçe Tercümesi", Doğu Dil, Edebiyat, Tarih, Sanat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (2016), sayı 16, s. 5-37.; Davud Orhan, "Şenferâ’nın Hayatı ve Lâmiyyetü’l-‘arab Adlı Kasidesi" AİBÜ(Abant İzzet Baysal Üniversitesi) İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2016), IV, sayı, 8, s. 104-117. Timur Aşkan, Şenferâ ve Eseri (Dîvân'ı ve Lâmiyyetü'l-Arab'ı), (yüksek lisans tezi), Atatürk Üniversitesi SBE, Erzurum, 2012. |
