| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | İrâde-i cüz'iyye, kaza-kader, kesb, teklîf meselelerini işleyen bir eserdir. Eserin girişinde müellif bazı dosltarının kendisinden akılların bile hakkında hayret içinde kaldığı usûl problemlerinden olan bir meseleyi sorarlar. Ancak müellif kendisinde gördüğü bir takım sorunlar nedeniyle onlardan şu üç şey sebebiyle özür dileyerek (bunun kabul etmez). Müellifin bahsettiği üç husus ise şunlardır: O ilk olarak bu meselenin kelam ilminin inceliklerinden bir mesele olduğunun ve bu konumda bu mesele hakkında susmanın daha evla olduğunu belirtir. İkinci olarak ise bu konuda zihninin bitkin düştüğünü, yeteneğinin az olduğunu belirtir. Üçüncü mazeretinde ise artık yaşının geçtiğini, gücünün kalmadığını, saçlarının ağardığını vs. ifade eder. Ancak dostlarının tekrarı (ısrarı) artınca eseri kaleme almaya karar vererek onların isteğine cevaben yazmaya başlar. Bu açıklamalarındanm sonra müellif asıl konuya ilm-i kelamın da şerefini gösterdiğini iddia eden bir hadisle başlar. Buna göre bu hadis: "İlim talep etmek her mü'mine farzdır." şeklinde ifade edilen meşhur hadistir. Müellif bu hadiste belirtilen ilmin farzıyet hakkında insanların hangi ilimin farz olduğuna dair ihtilafa düştüklerini belirterek konuya giriş yapar. Kelamcılara göre bunun ilm-i kelam olduğunu belirterek kelam ilminin konusu ve gayesini, teklif bahsini zikreder. Daha sonra ise müellif eserin genel konusu olan kulların fiilleri ve ihtiyâr-ı cüz'iyye'ye taklîd ve tahkîk meselesi üzerinden giriş yapar. Bu konuda ise " bu ümmetin mecûsîleri...kaderiyye ve cebriyye'dir ..." şeklinde mealen ifade edilen hadise bağlayarak Ehl-i sünnet kelamcılarının ve muhaliflerinin irâde, kader, cebr, kesb, ihtiyâr-ı cüz'î, ef'âl-i ibâd vb. meseleleri hakkındaki görüşlerine yer verir. Risâlede dikkat çeken önemli husus ise eserin sonunda müellif Muhyiddin Muhammed b. Pîr Ali el-Hanefî el-Birgivî’nin (ö. 981/1573) et-Tarîkatü'l-Muhammediyye adlı eserindeki ihtiyârâti'l-cüz'iyye hakkındaki pasajına atıf yaparak buna dair yorumda bulunmasıdır. |
