| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 649 |
| Eser Adı | Miftâh-ı felâh |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Risâle fi’t-takvâ |
| Müellif Tam Künyesi | Süleymân Fazıl b. Ahmed b. Mustafa el-Kostântinî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Süleymân Fazıl Efendi |
| Yüzyıl (Hicri) | 12. |
| Yüzyıl (Miladi) | 18. |
| Vefat Tarihi Hicri | 1134 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1722 |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Hacı Ahmed Paşa |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00152-002 |
| Varak Numarası | 40a-76b vr. |
| Hattat-Müstensih | Halil b. Murad |
| Yazma İstinsah Tarih | 1119H |
| Yazı Türü | Nesih |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Muhammed el-Birgivî’nin “et-Tarîkatü’l-Muhammediye ve’s-Sîretü’l-Ahmediye” adlı ahlâk eserinden seçme bölümlerden oluşan “muhtasar” mahiyette bir eserdir. Nitekim müellif eserinin girişinde “… Bu et-Tarîkatü’l-Muhammediye ve’s-Sîretü’l-Ahmediye’den intihâb/seçtiğim ettiğim takvâ hakkında bir risâledir…” eserin Takvâ risâlesi olarak anılmasının nedeni müellifin eser girişinde zikrettiği yukardaki açıklamalardan kaynaklanmaktadır. Nitekim müellif bu açıklamasının devamında “bil ki takvâ sorumlu kimseye vaciptir. Allah teala “biz size ve sizden önce kendisine kitap gönderilenlere Allah’tan korkmalarını tavisye ettik/emrettik” buyurmaktadır. Takvâ ise “bütün kötülüklerden sakınmak”tan ibarettir. Kötülük ise ya belirli uzuvlara mahsustur veya değildir. Birinci(si) (Belirli uzuvlar) çoğunlukla sekizdir. (bunlar): kapl, dil, kulak, göz, el, karın, cinsel organ ve ayaktır… (şimdi) bunları 9 “fasıl”da açıklayalım.” Bu açıklamalardan hareketle müellifin et-Tarîkatü’l-Muhammediye ve’s-Sîretü’l-Ahmediye’den sadece “takvâ” konusuyla ilgili bölümleri eserinde derç ettiğini söylemek mümkündür. Eser müellifinde belirttiği gibi 9 “fasıl”dan müteşekkil olup; kalbin amelleri, uzuvların ve bedenin afetlerini genel anlamda “ahlâk” özel anlamada dinî-ahlâkî erdemlerden “takvâ” açısından işlenmiştir. Müellif “takvâ” bahsine girmeden önce “amel”e dair açıklamalra yapmakta ve takvâ-amel ilişkisini işlemektedir. Fasıllar içerisinde uzuvların afetlerine ayrı ayır pasajlar halinde yer verilmiştir. Ve her bir afete “ve minhâ” ibaresiyle başlanmıştır. Uzuvların kötülükleri/münkeratı ve afetleri işlenirken onların zıdlarına da yer verilmekte ve bu zıdlar hususunda ilgili münkirata dair açıklamalar yapılmaktadır. |
| Eserin Konu Başlıkları | [Mukaddime] Amel, amelin tarifi, ameller: kalbî, fiilî ve sözlü ameller. 1.-4. Fasıl: Kalbin kötülükleri ve afetleri, dilin afetleri, kulağın afetleri, gözün afetleri. 5.-9. Fasıl: Elin afetleri, karnın afetleri, cinsel uzvunun afetleri, ayağın afetleri, belirli bir uzva mahsus olmaksızın bedenin afetleri. |
| Notlar | Bazı kaynaklarda Süleyman Fazıl Efendi’ye ait iki ayrı ahlâk eseri nispet edilmektedir. Risale fi’t-Takva ve Miftâhu’l-Felâh adlı bu eserlerin müellife nispetinde herhangi bir problem olmamakla birlikte metinleri benzerlik göstermektedir. Diyanet İslam Ansiklopedisi’nin “Süleyman Fazıl Efendi” başlıklı ilgili maddesinde eserler iki ayrı eser şeklinde takdim edilmiştir. (bknz. İbrâhîm Hatipoğlu, “Süleyman Fazıl Efendi” DİA, XXXVIII, 2010, s. 86-87.), Risâle fi’t-Takvâ adlı eserin zikredilen nüshalarından biri olan Nuruosmaniye 01141-03 nr. yazma içerisindeki ilgili metin ile Nuruosmaniye 02612 nr.’de yer alan metinler tamamen aynıdır. Nitekim her iki eser için zikredilen diğer nüshalarda da durum farklı değildir. Metinlerin girişinde müellif “bu et-Tarîkatü’l-Muhammediye ve’s-Siretü’l-Ahmediye’den intihâb ettiğim takva hakkında bir risaledir…” şeklindeki ifadelerden hareketle esere bu isim verilmiştir. Ancak ilerleyen satırlarda müellif eseri “miftâhu’l-felâh” olarak isimlendirdiğini belirtmektedir. Dolyasıyla iki ayrı eser şeklinde kataloglarda kaydedilen ilgili nüshalar tek bir eseri ihtiva etmektedir. İki ayrı eser için verilen nüshalardan Nuruosmaniye 01141-03 nr. ile Nuruosmaniye 02612 nr. nüshalarda yer alan metinlerin baş ve sonları şöyledir: Nuruosmaniye 01141-03 nr: 241b/262b أوله: الحمد لله [...] وبعد فهذه رسالة فى التقوى انتخبتها من كتاب الطريقة المحمدية والسيرة الاحمدية للعالم الربّانى [...] الشيخ محمد البركوى [...] وسميتها مفتاح الفلاح [...] اعلم ان التقوى واجبة على كل مكلّف آخره: وكان اهتمام السّلف واجتهادهم فيها خصوصا فيما يتعلق بحقوق العباد والبهائم والله المستعان وعليه التكلان والصلوة والسلام [...] العالمين Nuruosmaniye 02612 nr: 1b/35a أوله: الحمد لله [...] وبعد فهذه رسالة فى التقوى انتخبتها من كتاب الطريقة المحمدية والسيرة الاحمدية للعالم الربانى [...] الشيخ محمد البركوى [...] وسميتها مفتاح الفلاح [...] اعلم ان التقوى واجبة على كل مكلّف ومكلّفة آخره: وكان اهتمام السلف واجتهادهم فيها خصوصا فيما يتعلق بحقوق العباد والبهايم والله المستعان وعليه التكلان والصلوة والسلام [...] العالمين |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Tasavvufî Ahlâk |
