| Katalog Türü | Ahlak |
| Eser Numarası | 697 |
| Eser Adı | Risâle fî tahkīk'l-irâdeti’l-cüziyye |
| Eserin Anılan Diğer İsimleri | Risâle fî beyâni'l-irâdeti'l-cüz'iyye; el-İkdü'l-cevheriy fi'l-farki beyne'l-Mâturîdî ve'l-eş'arî |
| Müellif Tam Künyesi | Ziyâüddin Hâlid b. Ahmed el-Müceddidî en-Nakşîbendî |
| Müellif Bilinen Kısa Adı | Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî; Mevlânâ Hâlid Ziyâüddin |
| Yüzyıl (Hicri) | 13. |
| Yüzyıl (Miladi) | 19. |
| Vefat Tarihi Hicri | 1242 |
| Vefat Tarihi Miladi | 1827 |
| Dil | Arapça |
| Kütüphane Adı | Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi |
| Koleksiyon Adı | Agah Efendi Tanacan |
| Koleksiyon (Demirbaş) Numarası | 00047-011 |
| Varak Numarası | 95b-107a vr. |
| Yazı Türü | Talik |
| Eserin Türü | Telif |
| Eserin Baskısı | Nşr. Ahmed Hamdî, Dersaadet: Alem Matbaası, 1307, 110-123 s. |
| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Kulların fiilleri meselesini irâde-i cüz'iyye, kesb çervesinde işleyen eser özellikle Eş'arî ve Mâturîdî kelamı görüş farklılıklarını bunun yanında diğer görüşleri de içeren bir eserdir. Eser müellifin dostlarının ısrarı üzerine ve öğrencilerine kesb teorisini açıklamak için kaleme almıştır. Konuya tüm ehl-i kıblenin cansız varlıkların tabii hareketine/fiiler ve hatta tüm canlıların da bazı tabii, biyolojik hareketlerine/fiiler dair tek etkili güç unsurunun Allah olduğunu belirterek başlamaktadır. Ancak tartışma konusunun sadece canlıların ihtiyârî fiilleri hususunda olduğunu ifade eder. Daha sonra ise müellif bu konudaki farklı görüşleri zümre veya şahıs ismi vererek tek tek zikreder. Buna göre müellif, Cebriyye, Ebü'l-Hasen el-Eş'arî, Ebû Mansûr el-Mâturîdî, mutezile, felâsife, Ebû İshâk el-İsferâinî, Kâdî Ebû Bekir el-Bâkillânî, İbnü'l-Hümâm, İbn Ebî Şerîf, Hasan Çelebî, Gelenbevî'nin görüşlerine atıfta bulunmuştur. Bunun dışında eserde görüşlerine veya isimlerine atıf yapılan bazı isimler ise şunlardır: İbrâhîm Lakkânî, et-Teftâzânî, Devvânî, İmam Gazzâlî, Âmidî, Hanefî uleması, Kâdî Beyzâvî, Adûdiddîn el-Îcî, Sadrü'ş-Şerîa vb. Bu kaynaklar dışında müellf bir çok yerde filozofların görüşlerine de değinerek bunlara dair yorumlara yer verip kendi görüşünü de belirtmektedir. Eserde daha sonra hüsün-kubûh meseleleri ve buna dair görüşler ise Mâturîdî ve Eş'arî'nin kulun fiile taallük eden hususlardaki görüşleri aralarındaki ortaklıklar ve farklılıklara dair iki bölüm gelir. Müellif eseri son olarak girişte belirttiği kulların fiillerin hususunda kulun kapsamına dair tahlili tekrar ele alıp kendi görüşünü de zikrederek sonlandırır. Eser asıl metinde müstakil olarak başlıklara ayrılmasa da genel olarak dört bölüme ayrılır. |
| Eserin Konu Başlıkları | [Mukaddime: Meseleye dair genel görüşler]. 1. İtikadî mezheplere göre irâde-i cüz'iyye, kudret, kulun fiilleri. 2. Hüsün ve kubûh. 3. Mâturîdî ve Eş'arî'nin ortak noktaları. 4. Mâturîdî ve Eş'arî'nin farklılıkları. |
| Sınıflama (Ahlâk Alanı Sınıflaması) | Dinî,Kelâmî Ahlâk |
