| Eserin Tanıtımı ve İçerik Bilgileri | Eser Emîr Unsûrü'l-meâlî Keykâvûs b. İskender b. Kâbûs b. Veşmgîr tarafından oğlu Gîlân Şâh adına milâdî 1082 yılında kaleme alınan Kābusnâme adlı Farsça eserin Türkçe'ye tercümesidir. Bir mukaddime ve kırk dört fasıldan oluşan ve ağırlıklı olarak ahlâk konularını ele alan bu eserin Mercümek Ahmed tarafından yapılan tercümesi bir mukaddime ve kırk iki babdan müteşekkildir. Mütercim hicrî 835 yılında kaleme aldığı bu tercümesi hakkında eserinin girişinde bu tercümeyi bizzat Sultan II. Murad’ın isteği üzerine ona ithâfen kaleme almış olduğunu şöyle dile getirir: "… Gördüm ki Sultan Murad Han elinde bir kitap tutar. Bu zayıf hastadil ol âli- cenabdan ne kitaptır deyu istida ettim. Ol lafz-ı şeker barından Kābusnâme‟dir deyu cevap verdi ve ayıttı ki hoş kitaptır ve içinde çok faideler ve nasihatler vardır, ama Fârisî dilincedir. Bir kişi Türkî’ye tercüme etmiş, (ancak) velîruşen değil açık söylememiş… Velâkin bir kimse olsa ki bu kitabı açık tercüme etse, tâ ki mefhumundan gönüller haz alsa. Pes bu zaif ikdam ettim, buyurursanız ben kemine tercüme edeyin deyince ol pâk- nazarlu padişah senin ne haddindir demedi…" Daha sonra ise mütercim tercüme esnasında gözettiği hususlara ve bunu neden yaptığına değinmiştir. Çeşitli edep kurallarının, erdemlerin, ev yönetiminin, siyaset bahislerinin vb. birçok ahlâk kuralının işlendiği eserde müellif yer yer Hakîm Senâî’nin Hadîkatü’l-hakīka, Ferîdüddin el-Attâr’ın Esrârnâme adlı eserlerine atıfta bulunulmuştur. Bu atıflara tercüme metin içerisinde de yer verilmiştir. Genel olarak eserin tamamı düşünüldüğünde "nasihatnâme" ve "mesnevi" türü ahlâk eserleri içerisine dahil edilebilir bir mahiyettedir. |
| Eserin Konu Başlıkları | 1-4. Bölüm: Tanrı'yı bilme, peygamberlerin yaratılması ve onlara övgüler, yüce ilah’a minnettar olma erdemi, güç yetirildiğinde yapılan ibadetin sevabının çokluğu. 5-8. Bölüm: Ana-baba hakkına riayet, hüner arttırmanın cevher arttırmaktan daha yeğ olması, sözü güzel söyleme erdemi, Nûşirevân'ın sözleri. 9-12. Bölüm: Gençlik ve kocamışlık hali, yemek terbiyecisi, şarap içme âdâbı, konuk ağırlama (âdâbı). 13-16. Bölüm: Tavla ve satranç oynamak, âşıkların keyfiyeti, cinsi münasebetin yararlı ve zararlı olanı, hamama girme zamanı. 17-20. Bölüm: Yatma vaktinin yararlı ve zararlı olanları, nasıl avlanılır, çeygan oymana, çeri savaşında ne yapılmalı. 21-24. Bölüm: Mal biriktirme ve malın harcanması gereken yerler, emanet saklama, köle ve cariye alırken iyisine ve kötüsüne dikkat etme, ev, köy ve bağın (hangi şartlarda) alınacağı. 25-28. Bölüm: Aldanılmadan iyi atın nasıl alınacağı, eş seçiminde dikkat edilmesi gerekenler ve geçim, oğul terbiye etme ve büyütme, dost edinme. 29-32. Bölüm: Düşmandan sakınma, suçluyu affetme ve cezalandırma, ilim talep etme, fakihlik, müderrislik, bezirganlık. 33-36. Bölüm: Doktorların yöntemi, gök bilimi (yıldızlar ilmi), şairlerin terbiyesi, çalgıcıların kuralları. 37-40. Bölüm: Padişahların hizmetinde olanlar, padişah nedîmlerinin kuralları/gelenekleri, katiplerin âdâbı, vezirlik âdâbı. 41-44. Bölüm: Çeribaşı’larının kuralları âdâbı, padişahlık âdâbı, ziraat ve diğer sanatların şartları, civanmertliğin şartları. |
